Bierbrouwerij De Vijfhoek

Brouwerij

Opgericht: <1645
Gestopt: 1874

Provincie: Utrecht

Vestigingsadres

De Brouwerij Breukelen (gemeente Stichtse Vecht)

Geschiedenis

Mogelijk bestond de brouwerij aan de oever van Vecht in Breukelen al in de 16e eeuw, maar de oudste vermelding stamt uit 1645 waar in een beleningsakte Jacob Janszoon als bierbrouwer wordt genoemd. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Jan Jacobsz. van der Horst, die tevens schepen van Breukelen was. Hij deed de brouwerij in 1682 over aan zijn zoons Carel en Jacob.

De broers verkochten de brouwerij in 1699 aan hun neef Jacob Peterse van der Horst, maar bleven als huurders de brouwerij leiden. Jacob Petersz verkocht in 1703 de helft van de brouwerij aan Jochem van Veen, die bierbrouwer was in Kockengen. Na diens overlijden in 1711 verkocht zijn weduwe, Weyntje van Zijl, de helft van brouwerij aan Jacob Jansz van der Horst. Hij kocht in datzelfde jaar ook de andere helft weer terug en kreeg zo opnieuw de brouwerij in bezit.

Jan Jacobsz van der Horst nam de brouwerij in 1752 van zijn vader over. Brouwerij De Vijfhoek levert zeer smakelijk en goed bier vermeldde de Geheym-Schrijver van Staat en en Kerke der Verenigde Nederlanden in 1759. Twee jaar later verkocht Jan Jacobsz van der Horst de brouwerij aan zijn kleindochter Jannetje van der Haar en weer twee jaar later was Cors de Jong de nieuwe eigenaar. Op de tekening van J. Goll van Franckenstein, Gezicht op de bierbrouwerij De Vijfhoek aan de Vecht bij Breukelen van rond 1765 is te zien dat de brouwerij een vijfpuntige ster als beeldmerk voerde.

In 1797 nam Jacob de Jong de leiding van zijn vader over. Hij was naast bierbrouwer ook schout van Breukelen. Vanwege een belastingschuld werd in 1804 beslag gelegd op de brouwerij die hij in 1803 van zijn ouders had gekregen. In een openbare veiling werd de Vijfhoek gekocht door Antonie Rijnier Vos. Na de Franse tijd in 1814 maakte hij bekend dat hij tegenswoordig de Bieren weder afleverd vrij van 's Lands Belasting, tegens de volgende prijzen: Tien, Agt en Vijf Guldens de Ton, Halve Vaten en Vierendeels na rato.

Eene extra kapitale, van ouds gerenomeerde en met goed succes geëxerceerd wordende Bier- en Molbrouwerije, genaamd De Vijfhoek, kwam in december 1817 opnieuw ter veiling en werd verkocht aan de Amsterdamse koopman Isaac Danckerts. Het is niet bekend wanneer Jacobus Jarman jr. de brouwerij van hem overnam. Hij noemde zichzelf in 1828 Eigenaar der Bierbrouwerij de Vijfhoek, te Breukelen.

Vanaf 1836 volgden de eigenaren zich in rap tempo op. Eerst was er Gerrit Cornelis van Veen van Hattum sedert October jl. eigenaar geworden zijnde van de van ouds vermaarde en door deszelfs zuiver water zoo voordeelig bekende Bierbrouwerij de Vijfhoek, te Breukelen, heeft de eer zich bij deze in de gunst van het geëerde Publiek aan te bevelen. Zijnde wederom als voorheen alle soorten van Bieren Verkrijgbaar, onder belofte eener prompte bediening. In 1838 werd Isaac Antoine Luneau voor de helft eigenaar en in 1840 deed Adrianus Justinus Wernink de belofte van duurzaam goed Bier en Azijn tot billijke prijzen te zullen leveren. In 1841 kocht koornkoper Cornelis Kasteleijn de brouwerij.

Cornelis Kasteleijn liet het brouwen over aan zijn zwager Arie de Groot. In het gemeenteverslag van 1851 en 1852 werd over de brouwerij geschreven dat ze een redelijk debiet had en een redelijk bestaan opleverde en dat ze gedreven werd door twee personen. Na het overlijden van Cornelis Kasteleijn bleven zijn weduwe Marretje de Groot en zijn zonen Anne Marinus en Jan Kasteleijn formeel eigenaar van De Vijfhoek, maar verhuurden ze de brouwerij aan anderen.

De eerste huurder werd Gerrit van Broekhuizen, eigenaar van Het Klaverblad in Veenendaal, die zijn zoon Herman naar Breukelen stuurde. Hermans jongere broer Matthijs van Broekhuizen richtte in 1866 samen met Anne Marinus Kastelijn de firma M. van Broekhuizen & Co. op tot het voor gezamenlijke rekening exploiteren van een bierbrouwerij en mouterij. De firma werd in 1868 alweer ontbonden, waarna Matthijs van Broekhuizen brouwmeester werd in De Krans in Utrecht.

In 1869 vormden Christiaan Frederik Wixforth en Rudolph Graes de firma Wixforth & Graes tot het voor gemeenschappelijke rekening uitoefenen van een bierbrouwerij en mouterij. Een jaar later werd ook deze firma opgeheven en ging Rudolph Graes verder met Johan Hendrik Roebart. Nog een jaar later, in 1871, werd ook de firma Roebart en Graes geliquideerd. Vervolgens was het de beurt aan Pieter Jacobus van Santen en Hendrikus Johannes Bus. Hun firma Van Santen & Co. werd vastgelegd met een looptijd tot 30 november 1874. Dit was waarschijnlijk ook de opheffingsdatum van de brouwerij.

In december 2000 werd in het gemeentearchief van Breukelen-Nijenrode een aquarel ontdekt met de tekst Afbraak der bierbrouwerij te Breukelen (De vijfhoek) naar de natuur geteekend Woensdag 24 Mei 76. Na de sloop werden pakhuizen gebouwd waarin de familie Kastelijn hun handel in graan en veevoer voortzette.