Sterft de bock uit?
1 januari 2023 - Rick Kempen.
Gaat de traditie van het Nederlands Bockbier teloor? Die klassieke herfstspecialiteit, donkerbruin van kleur en bitterzoet van smaak - eigenlijk de enige echte typisch Nederlandse bierstijl - staat die op het punt te verdwijnen? Interessante bijvraag: als dat zo is, moeten we ons daar dan zorgen over maken? Wellicht, maar in de afdeling ‘Erfgoed Nederlandse Biercultuur’ is het wel een dingetje. Zeg maar gerust: Een Ding.
Het was de Nederlandse bierconsumentenvereniging PINT die er een heus festival omheen organiseerde: het bokbier, dat je in die tijd nog zonder ‘c’ schreef en waarvan iedereen dacht dat de geitenbok een onlosmakelijk onderdeel van het bieretiket was. Het is bijna niet meer voor te stellen dat dit festival drie dagen duurde en enkele tienduizenden bezoekers trok, op haar hoogtepunt. Indrukwekkend was het, waarbij aangetekend mag worden dat de jaarlijkse Bokbierdag in Zutphen een veelvoud aan bierliefhebbers op de been bracht - en brengt. Het PINT Bokbierfestival bestaat niet meer - wellicht komt het ooit nog eens terug.
En: die bierconsumentenvereniging wond zich op, over dat bockbier. Over het feit dat er eigenlijk geen regels voor zijn, behalve de wat koddige verplichting dat het een x-aantal graden Plato hebben moet, wil het de benaming ‘bok’ mogen dragen. En over het feit dat de traditionele lancering van het bokbier niet meer werd gerespecteerd door een aantal brouwers: konden we niet weer gewoon de eerste maandag van oktober aanhouden, of de tweede donderdag desnoods? Waarom gingen al die tradities verloren, moest dat nou?! Indië was ook al verkwanseld - Holland, let op uw saeck!
Opwinding over bokbier bereikte in 2021 een hoogtepunt (verrassend genoeg nu eens niet bij de bierconsumentenvereniging PINT), toen bleek dat een aantal Nederlandse brouwerijen dat jaar geen bockbier op de markt brachten. Vergeefs werd in menig slijterij en supermarkt gezocht naar Amstel Herfstbock: weliswaar van een grote brouwerij, maar multimaal gelauwerd, op het PINT Bockbierfestival bijvoorbeeld. In de horeca, die in de herfst van 2021 weer even geopend was, werd het wel geschonken - maar daar bleek het de Bock van 2020 te zijn. Amstel Herfstbock bleek in 2021 niet te zijn gebrouwen, omdat de brouwerij nog op een forse voorraad onverkochte Herfstbock 2020 zat, die vanwege de eerdere lockdowns nooit de tapkranen had bereikt.
Ook in 2022 wordt vergeefs gezocht naar Amstel Bock in supermarkt of slijterij - maar in de Horeca kwam u het wel tegen. Sterker nog: op de Nationale Bockbierdag in Zutphen werd het van tap geschonken. Navraag leerde ons dat dit jaar een beperkte hoeveelheid is gebrouwen die werd afgevuld op 28 juli 2022 en een THT datum meekreeg van januari 2023. Bij monde van een woordvoerder wordt gesteld dat de vraag naar bockbier in de retail dusdanig beperkt is in vergelijking met de jaren hiervoor, dat dit de enige juiste keuze is gebleken. Of Amstel Bock nooit meer op fles afgevuld gaat worden betwijfelt zelfs de woordvoerder - maar garanties geven is natuurlijk onmogelijk. En zo verdwijnt, althans tijdelijk, een stukje bierig erfgoed van het toneel. En: het is niet de enige. Heineken Tarwebok, van hetzelfde brouwerijconcern als Amstel Bock, verdween in 2020 stilletjes maar volledig uit het assortiment. Het werd gebrouwen sinds 1992, en was misschien wel het eerste Corona-slachtoffer van Nederland, Bierland.
Nu is ons dit jaar ook Bavaria Herfstbok ontvallen. Uitgerekend deze brouwerij had haar traditie van Bokbier nieuw leven ingeblazen door sinds 2020 jaarlijks een speciale, nieuwe variant op de markt te brengen. Zo werd de editie 2021 met maar liefst zes soorten mout uit eigen mouterij gebrouwen, waaronder de spannende toevoeging van gekarameliseerde roggemout. In 2020 was de toevoeging havermout, en werd er nog volop campagne gevoerd op sociale media en daarbuiten. Dit jaar werd er echter vergeefs naar gezocht in zowel de winkel als de kroeg. Bij monde van een woordvoerder laat de brouwerij weten dat er andere prioriteiten aan het portfolio worden gegeven. Bavaria Herfstbok, of Bokbier, valt daar niet onder. Men focust binnen het totale portfolio liever op de bokbieren van bijvoorbeeld De Koningshoeven (La Trappe), Brouwerij de Molen en Uiltje Brewing Company. Daarmee is de traditie van bokbier in Lieshout in elk geval teloorgegaan. A propos: voor het enige trappisten bockbier ter wereld gold dezelfde gedachte als voor Amstel Bock: het werd, mondjesmaat, in de horeca geschonken, maar niet van fles.
En zo is het Nederlands Erfgoed op het gebied van Biercultuur constant in beweging en aan verandering onderhevig. Niet elke verandering is een verbetering, hoor ik u zeggen. Ik ben dat hartgrondig met u eens.