Alles stroomt
1 augustus 2022 - Raymond van der Laan.
Panta rhei. Ik kwam deze term laatst tegen in een artikel in de Volkskrant dat de tamelijk omvangrijke vraag ‘wat is tijd?’ probeerde te beantwoorden. Interessant artikel, zeker omdat ik zelf ook ouder wordt (wie niet zou je zeggen, maar ik dacht altijd dat alleen anderen ouder werden) en de tijd inderdaad steeds sneller lijkt te gaan. De Griekse woorden betekenen zoveel als ’alles stroomt’ en wordt beschouwd als de samenvatting van het werk van de oude Griekse filosoof Heraclitus. Nee, dat is geen voetbalclub. Heraclitus beweerde, volgens anderen dan – van de man zelf is zijn Facebook-account nog niet teruggevonden – dat de natuur altijd aan verandering onderhevig is, terwijl de structuur overeind blijft. Ok. Wel mooi als de strekking van je verhaal zo bondig uitgedrukt kan worden. Bevat voor ieder wat wils.
Voor ieder wat wils, dat zou je ook kunnen zeggen van het hedendaagse bier. De variatie is enorm, en... ach ik hoef dat allemaal niet uit te leggen op deze plek. Iedereen weet dat inmiddels al. Hoewel, iedereen? In supermarkten zie ik nog altijd winkelwagens vol kratten industriepils voorbijkomen. Of hooguit met een sixpack van een brouwerij die louter dankzij de bodemloze marketingbudgetten van de moedermaatschappij een plekje op de schappen en in het collectieve bierbewustzijn heeft weten te veroveren. In mijn hoofd schreeuw ik de mensen toe. “Probeer toch eens wat anders! Er is zoveel meer! Maakt het je dan helemaal niets uit wat je naar binnen giet?” In mijn hoofd dan, hè.
Het lijkt alsof er twee werelden bestaan. Zij die het weten, en zij die niet weten. Niet willen of kunnen weten. En dat is geen goede situatie, mensen. Want waar tegenstelling is, ontstaat wrijving. En dat is niet per se goed voor het voortbestaan van die variatie. Om de variatie te bestendigen, hebben we iets nodig dat die twee werelden tot één maakt. Iets dat een keuze uit de variatie tot iets vanzelfsprekends maakt. Dat de drempels wegneemt, de onwetendheid, de angst voor het onbekende, de onverschilligheid tegenover ‘smaakjesbier’. Iets dat het bierbewustzijn verruimt.
Kan dat iets Vienna lager zijn? Vienna lager brengt voor mij alles samen. Het is op smaakvolle wijze ongecompliceerd. En ongecompliceerd is fijn. Maar het is ook fijn als er evengoed wat te beleven valt. Vienna lager biedt beide. Het is bier dat tot je spreekt, en altijd bereid is tot een goed gesprek. Of gewoon lekker zijn mond houdt als je even helemaal niets wilt; Vienna lager voelt dat aan. Het dringt zich niet op, maar is er voor je als je het nodig hebt. Een bier om instant vrienden mee te maken. Vienna lager heeft de sociale vaardigheden in huis om zich overal op z’n plek te voelen. Bij de barbecue, op de vrijmibo, in een sterrenrestaurant of het eetcafé op de hoek, op de picknick of bij een voetbalwedstrijd op tv met een bak borrelnoten. Ik ben nog nooit iemand tegengekomen die geen Vienna lager lust.
Toegegeven, het is ook weer een bierstijl uit een ander land. Het is niet anders. Overigens leidt de Vienna lager in het land van herkomst (Oostenrijk, 1841, Anton Dreher, Schwechater; u kent wellicht de verhalen, en als u die niet kent dan raad ik van harte het boek van Andreas Krennmair aan) een tamelijk marginaal bestaan. Dankzij emigratie heeft het wel vaste grond onder de voeten gekregen in Mexico en de VS, waar de amber lagers van grote namen als Dos Equis, Modelo, Brooklyn Brewery en Boston Beer Company (Samuel Adams) als afstammelingen van dit ooit almachtige type bier kunnen worden beschouwd. Maar wat dondert het. In Nederland doen we eigenlijk al eeuwenlang niet anders dan andermans bier maken.
De Vagebond: Vienna bier van Bierbrouwerij Maallust
Bestaat er eigenlijk Vienna lager van Nederlandse brouwerijen? Ja. We kennen al jaren die van Maximus, Maallust en Bierverbond. Recent kwam die van Duits & Lauret erbij, en her en der zijn er nog wel meer exemplaren in het wild te vinden. Uit Hertog Jans Proeftuin kwam er ook een. Op de kruikjes staat dat het brouwen van “een pilsener die bij pilsdrinkers én speciaalbierliefhebbers in de smaak valt” als een mooie uitdaging werd opgevat door de brouwers.
Even los van dat ‘pilsener’: ik snap wel wat ze bedoelen hoor. Het is in wezen dezelfde boodschap die ik heb. Maar wat zou het mooi zijn om in een wereld te leven waarin zo’n tekst niet nodig is op een etiket. Waardoor je niet direct met existentiële vragen wordt geconfronteerd, zoals: tot welke groep behoor ik eigenlijk? Ik ben een liefhebber van pils, mag dat ook? Wat is dat – kuch – speciaalbier eigenlijk? Kun je dat ook drinken, of kun je daar alleen liefhebber van zijn? Bestaat de wereld echt uit pils en ‘ik denk wel dat er iets is’? Is het beter om speciaalbierliefhebber dan pilsdrinker te zijn, of houdt het opperwezen van beiden? Kunnen pilsdrinkers en speciaalbierliefhebbers in vrede samenleven? Wie ben ik eigenlijk?
Vienna Lager van Hertog Jan Brouwerij
Dit etiket splijt en verwart terwijl bier, en zeker Vienna lager, verbindt en verheldert. Laat daarom al het bier stromen. Om het met een citaat van Heraclitus te zeggen (bron: wikipedia): Op wie in dezelfde rivier stapt, stroomt steeds weer ander water toe. Panta rhei.