De prijs van erfgoed
1 juli 2022 - Rick Kempen.
Het zijn dolle tijden, lieve lezer. Waar we een dikke twee jaar geleden nog dachten dat we vrolijk van links naar rechts (en weer terug) hossend, al Carnaval vierend, de Covid-19 Chinezenplaag wel zouden mislopen, steken de eerste waarschuwende woorden voor een nieuwe golf van de regering hun ranzige kopjes alweer op. En waar we dachten dat, met het beëindigen van de lockdown in januari, het ergste leed geleden was stak daar Vladimir Poetin een spaak in het wiel. Inmiddels kijkt menig winkelier of horeca uitbater beteuterd naar het aanzwellend stapeltje prijsverhogingen dat op de mat ploft. Wordt het bierbrouwen duur betaald?
Vroeger was alles beter
Ooit reguleerde de staat der Nederlanden, ook al heette het nog niet zo, de bierprijs. Niet alleen werd er goed gekeken naar de af te dragen accijnzen en andere heffingen - als brouwer kon je zomaar op het schavot of erger belanden als je jouw bier te duur verkocht. Daarbij nam de Staat het feitelijk op voor de consument, voor wie we het zelfs vandaag de dag natuurlijk nog allemaal doen. In die tijd was er heel geen consumentenvereniging voor bierliefhebbers nodig - Vadertje Staat keek kritisch mee over de schouder van de dunbier schenkende brouwer, de zandbrood bakkende bakker en de knollen voor citroenen verkopende groentenjuwelier.
Brouwers prezen zich uit de markt als zij ondermaats bier verkochten en de Vaderlandse hoppeteelt ging ten onder aan gesjoemel met takjes, blaadjes en soms zelfs hele stenen in de juten zak met hopbloemen. Lees er het heerlijke boek Bier in Nederland: een biografie van co-blogger Marco Daane maar op na. De concurrentie aangaan op luie wijze leidt tot de ondergang, zowel wordt wel duidelijk uit wat bij tijd en wijle als een schelmenroman leest.
Was vroeger alles beter?
Prijsstijgingen van grondstoffen en verpakkingsmiddelen, arbeid en wat al niet - het is van alle tijden, voor alle beroepsgroepen. De Teutoonsche Horden die hier een dikke halve eeuw geleden huis hielden joegen menig brouwer het faillissement in of erger. Onze Zuiderburen, wier bierig erfgoed wij zo node missen alsmede hun grenzeloos chauvinisme, verloren tonnen aan koper middels inbeslaggenomen ketels. En de Nederlandse brouwers hadden in de oorlogsjaren bier gebrouwen van half verteerde tulpenbollen, vodden, lompen en ander ongeregeld - waarmee ze hun reputatie waren kwijtgeraakt. Het leidde tot de eerste gemeenschappelijke campagne geleid door - toen nog - het Centraal Brouwerij Kantoor, waarin alle brouwers destijds verenigd waren. Het Bier is weer Best - wat een geweldige slogan is dat overigens. Co-blogger Henri Reuchlin schreef er een mooi verhaal over ter gelegenheid van het tachtigjarig jubileum van wat nu Nederlandse Brouwers heet. De campagne was een doorslaand succes en hielp de bierconsumptie zich weer te herstellen.
Waar de Covid-ellende toe zou leiden wist toen nog niemand, maar in 2020 lanceerde Nederlandse Brouwers haar tweede landelijke, branche-brede, bier campagne Gouden Momenten. Misschien niet zo succesvol als Het Bier is weer Best - maar het was in elk geval een duidelijke vuist die Nederlandse Brouwers en bijna alle Nederlandse brouwers samen maakten. Samen sta je namelijk sterker.
Wie betaalt wat?
En nu stijgen alle kosten die een brouwer maar kan hebben de pan uit. Begrijpelijk dat men daarover in de piepzak zit. En begrijpelijk dat, zoals bij alles, de consument uiteindelijk opdraait voor deze kosten. Dat is het lot van de consument, en de prijs die je betaalt voor consumptie. Daar is niets mis mee. Maar.
Maar.
Maar als in Q1 van 2023 de persberichten binnenrollen, vooral van mondiale grootbrouwers of hen die hun best doen net zo te acteren, die ronkend melding maken van het feit dat ze weer een goed jaar achter de rug hebben….. Dat ze de moeilijkheden het hoofd hebben kunnen bieden….. Dat ze (zoals AB InBev geregeld pleegt te melden), desnoods met een lagere bierverkoop, tóch meer winst hebben weten te genereren, dan voorspel ik dat er eens wat knappen gaat bij de consument. Misschien niet de consumptie, maar wel de zeepbel van vertrouwen in de brouwer. Dan knapt wellicht het elastiek van het geduld dat de bierliefhebber met de brouwer heeft. Want elastiek kan een hoop hebben, maar rek en trek het te ver en het knapt. Dat is de prijs die de brouwer zomaar betalen kan - en moet. Het bierbrouwen wordt soms te duur betaald.
