Welbegrepen eigenbelang
1 februari 2020 - Rick Kempen.
Nederland Bierland lijkt tot rust aan het komen te zijn, tenminste als je kijkt naar de ontwikkeling van het aantal bierproducerende bedrijven. Alleen al de pagina waarop de Stichting Erfgoed Nederlandse Biercultuur middels een grafiek deze ontwikkeling visualiseert rechtvaardigt het bestaan van deze website.
De diepzinnige bespiegelingen waarmee ik en mijn medebloggers deze grafiek omkleden is een pure bonus - maar kijk toch eens, als u dat al niet recentelijk deed, naar De Groei in een Grafiek. Overigens - bij het maken van deze website gingen de opdrachtgevers er kennelijk blijmoedig van uit dat het groei tot in der Eeuwigheid zou zijn. ‘De ontwikkeling in een grafiek’ is een passender, treffender, maar minder sexy titel. En laten we wel zijn: de titel kan niet verhinderen dat de grafiek de komende jaren een meer parabolische vorm zal laten zien. De titel kan niet verhinderen dat het aantal bierproducerende bedrijven de komende jaren zal dalen - iets dat je zeker ‘negatieve groei’ kunt noemen, maar dat is semantische scherpslijperij, waar ik niet principieel tegen ben. Daar gaan we weer - hier wilde ik het nu eens niet over hebben.
Snelle cijfers
U bent prima in staat de grafiek zelf te lezen en te interpreteren, maar voor de luiaards onder u licht ik er graag wat opvallende zaken uit. Zo is er in 2019 een minimale groei te zien: acht brouwerijen meer dan in 2018, als gevolg van 43 bedrijfssluitingen en 51 openingen. De tijden dat elke maand rond de tien (!) brouwerijen aan hun avontuur begonnen ligt definitief achter ons. In de afgelopen honderd jaar beëindigden nog nooit zoveel bierproducerende bedrijven hun activiteiten - deels te verklaren omdat er eenvoudigweg niet meer dan 43 brouwerijen waren. En slechts 51 starters - dat zagen we de afgelopen vijf jaar niet. De grootste vraag is nu hoe het aantal bedrijfsbeëindigingen zich zal ontwikkelen, waarbij de voorspelling dat het record in 2020 zal worden gebroken door de bookmakers met 1,1 - 1 wordt gewaardeerd.
David en Goliath
De trendbreuk komt voor veel beschouwers niet onverwacht. Nederland telde al jaren het grootste aantal brouwerijen per inwoner ter wereld, en hoewel de totale bierconsumptie in 2018 voor het eerst in jaren groei liet zien was dat een minimale groei. De vraag is ook vooral hoe de cijfers over 2019 zullen zijn. Kleine en onafhankelijke brouwerijen maken het leeuwendeel van het totaal uit maar niet van het totaal geconsumeerde volume. Bij lange na niet...
Op de achterkant van een bierviltje ziet dat er overigens grofweg zo uit: in 2018 werd er in Nederland bijna 10.000.000 hectoliter pilsener gedronken, een miljard liter. Heineken heeft in Nederland ruwweg een marktaandeel van 50% en verkoopt hier ten lande dus per jaar een half miljard liter pilsener. In het derde kwartaal van 2019 verkocht Heineken 5% minder dan in 2018 - ruwweg een verlies van 6.250.000 liter, ofwel 62.500 hectoliter. Hoeveel dit is? 25 Miljoen vaasjes minder, oftewel Heineken verkoopt in Nederland in een kwartaal tijd ruimschoots minder bier dan bijvoorbeeld Jopen, De Texelse of Brouwerij ‘t IJ in een heel jaar produceren - per stuk, niet bij elkaar. Gerechtvaardigd lijkt de conclusie dat zelfs formidabele groei van alle kleine en onafhankelijke brouwerijen in Nederland bij elkaar, een dergelijke dalende trend in het totaal niet kunnen stoppen. Belangrijker - groeien de kleine en onafhankelijke brouwerijen eigenlijk nog? Geen idee.
Welbegrepen eigenbelang
Je zou denken dat de Nederlandse bierproducerende bedrijven binnen de toegestane kaders van de wet koortsachtig met elkaar overleggen hoe deze, en andere, uitdagingen het hoofd te bieden. Dat valt echter tegen. Niet alleen is van de ruim 700 bierproducerende bedrijven nog geen 30% georganiseerd in Nederlandse Brouwers of CRAFT, degenen die wel georganiseerd zijn lijken zich vooral te bekommeren over de vraag of huurbrouwers nu wel of niet lid mogen zijn van hun cluppie. Het valt zeer te prijzen dat er steeds meer wordt nagedacht over kwaliteit - de serie podcasts die “Lullen over Bier” over het onderwerp maakte is even illustratief als prijzenswaardig. Wat kwaliteit überhaupt ís, blijkt voor veel brouwers terra incognita.
Het mag een verbijsterend gegeven zijn, duidelijker wordt het echter niet dat de overgrote meerderheid van de Nederlandse bierproducerende bedrijven een grondig gebrek aan professionaliteit laat zien. Combineer dit met verschillende bedreigingen die de drankenindustrie als geheel het hoofd moet bieden, en brouwerijen in het bijzonder, en het is een onbegrijpelijk gebrek aan welbegrepen eigenbelang dat kleine en onafhankelijke brouwerijen kissebissen over de onderwerpen waarover zij kissebissen en niet eerst en vooral een front vormen om de toekomst te kunnen weerstaan. Ik gooi het er maar op dat uitgerekend dit een kerngegeven van de Nederlandse biercultuur anno 2020 is. Uiteindelijk krijgt iedereen het erfgoed dat zij of hij verdient.
